Mối – loài côn trùng nhỏ bé tưởng chừng vô hại lại khiến nhiều người “điêu đứng” vì khả năng “ăn mòn” các công trình xây dựng, sách quý, đồ gỗ,… Nổi bật gần đây có thể kể đến sự tổn hại của di tích lịch sử lăng Tự Đức, Cố đô Huế khi bị mối tấn công. Vậy, biết rõ về mối, về tập tính sinh sản, kiếm ăn và tất cả thông tin về chúng để từ đó tìm cách tiêu diệt, tránh khỏi những tổn thất nặng nề là rất cần thiết.
Tương tự như kiến và ong, mối là loài côn trùng có tập tính xã hội cao, chúng “tạo lập” cho mình một “vương quốc” trong đó có mối chúa, mối thợ và mối lính. Mỗi con sẽ nhận nhiệm vụ hoạt động khác nhau trong “vương quốc” của mình. Một đàn mối cơ bản gồm hai loại: mối sinh sản (mối chúa, mối vua, mối cánh hoặc mối dự bị) và mối vô sinh (mối thợ, mối tính).
Mối – Những điều cần biết về loài mối
Thông tin tổng quát về loài mối
Mối là loài côn trùng nguyên thuỷ có mặt trên trái đất từ 200 triệu năm trước. Mối có tên khoa học là Isoptera. Trên thế giới hiện nay có hơn 2700 loài mối. Tuy nhiên bạn chỉ thường thấy một số loài xuất hiện trong nhà là mối nhà và mối đất cánh đen. Nguồn thức ăn chính của mối là chất cellulose trong gỗ, chính vì thế mà mọi người vẫn luôn tìm cách tiêu diệt chúng vì sợ chúng phá hoại đồ dùng trong gia đình.
1. Hình thái bên ngoài
Mối sinh sản (mối chúa, mối vua, mối cánh, mối dự bị)
- Phần đầu phát triển và được bao bọc tương đối vững chắc. Có mắt đơn, mắt kép và râu hình chuỗi hạt, số lượng đốt râu thay đổi tuỳ loài. Râu cũng kiêm luôn nhiệm vụ của cơ quan khứu giác và vị giác
- Phần ngực gồm 3 đốt tương ứng với 3 đôi chân, với mối cánh đốt ngực giữa và sau mỗi đốt còn mang thêm một đôi cánh (sau khi bay giao hoán cánh mới bị rụng hoặc gãy theo khớp rụng cánh)
- Bụng thường có 10 đốt, có một cặp lỗ thở ở đốt bụng thứ 2 đến thứ 8. Đốt 10 là nắp sinh dục. Phần cuối cơ thể còn có một đôi gai đuôi.
- Mối chúa trưởng thành đã đẻ nhiều có phần bụng phát triển to hơn để chuyên đẻ trứng, cơ thể có thể đạt từ 60 đến 70mm
Mối không sinh sản (mối thợ, mối lính)
- Đầu của các mối không sinh sản kém phát triển hơn, chúng có mắt kép còn mắt đơn thì bị thoái hóa. Chiều dài vào khoảng 4mm – 10mm
- Mối thợ và mối non nhìn chung có hình thái giống nhau, mối non toàn thân màu trắng sữa, còn mối thợ thì có màu thẫm hơn.
- Mối lính có phần đầu to hơn, có biến đổi riêng biệt để phù hợp với nhiệm vụ bảo vệ và canh gác vương quốc
2. Hình thái bên trong
Hệ tiêu hoá
Gồm 3 đoạn chính:
- Ruột trước: lỗ miệng, thực quản, diều, mề
- Ruột giữa: ống ruột và các ống Malpigi
- Ruột sau: các túi tiêu hoá phụ, ruột già, trực tràng và hậu môn
Trong ruột mối có nhiều nguyên sinh vật và các vi khuẩn giúp mối tiêu hoá thức ăn là cellulose.
Cơ quan cảm giác
Gồm mắt đơn, mắt kép và đặc biệt là cơ quan jhonton nằm trên đốt trụ của râu giúp nhận biết đồng loại, kẻ địch hay kiếm ăn. Cơ quan phát thanh mà mối sinh sản có được là nhờ sự rung động giữa tấm lưng ngực và cách vẫy cánh để kêu gọi con đực. Ở mối không sinh sản (mối thợ và mối lính), là do sự co giật cơ đầu (thường để báo động sự nguy hiểm)
Tham khảo:
Tìm hiểu về loài mối chúa, mối vua, mối thợ, mối lính
Tìm hiểu về mối chúa – Biện pháp tiêu diệt ổ mối
Tìm hiểu về mối cánh, cách ngăn chặn mối vào nhà
Mối có tập tính sống bày đàn với số lượng “cực kỳ khủng khiếp”
Vòng đời và tuổi thọ của loài mối
1. Giai đoạn trứng
- Lần đầu tiên giao phối mối chúa có thể sinh sản được vài chục trứng, theo thời gian, khi cơ quan sinh sản hoàn thiện, số trứng cũng sẽ dần tăng lên. Trứng mối rất nhỏ, có màu trắng và có hình bầu dục.
- Mối chúa đẻ trứng ở những nơi chúng cho là an toàn như trong tường, dưới lòng đất,…
- Số phận của các con mối được quyết định từ khi còn trong trứng, chúng có thể phát triển thành bất kỳ thành viên nào trong tổ như mối thợ, mối lính hoặc mối cánh.
2. Giai đoạn ấu trùng
- Sau từ 30 đến 60 ngày, trứng sẽ nở thành ấu trùng. Ấu trùng mối có màu trắng đục và có kích thước bằng với kích thước trứng. Chúng sẽ có kích thước lớn hơn và phát triển đầy đủ hơn sau vài lần lột xác
- Thức ăn chủ yếu của ấu trùng cũng là cellulose từ gỗ. Tuy nhiên cần có sự hỗ trợ của mối thợ để ấu trùng có thể tiêu hóa thức ăn.
- Các con mối thợ sẽ phân nhỏ thức ăn bằng cách nhai thức ăn và nuốt vào ruột, sau đó các enzym trong ruột sẽ chế biến thức ăn và xuất ra từ hậu môn để làm thức ăn cho các ấu trùng.
3. Giai đoạn con trưởng thành
- Sau nhiều lần lột xác, các con ấu trùng sẽ có được đầy đủ các cơ quan và tiến tới giai đoạn con trưởng thành.
- Thông qua giai đoạn này, chúng sẽ trở thành những con mối thợ, mối cánh hoặc mối lính tùy thuộc vào nhu cầu “vương quốc” của chúng.
4. Tuổi thọ của loài mối
Loài mối có tuổi thọ khá cao. Tuổi thọ của chúng cũng phụ thuộc vào nhiệm vụ mà chúng đảm nhiệm:
- Mối chúa thực hiện nhiệm vụ sinh sản có thể sống đến 10 năm
- Mối thợ, mối lính làm nhiệm vụ kiếm ăn và bảo vệ nên thời gian tồn tại chỉ khoảng 1 đến 2 năm
Đặc tính bầy đàn của mối
Do cuộc sống bầy đàn và số lượng thành viên cực lớn, để phòng chống mối, bạn không thể chỉ nhắm vào từng con mối đơn lẻ. Bên cạnh các biện pháp xử lý để chống lại sự xâm nhập và phá hoại của đàn mối, người ta còn tìm ra những biện pháp để diệt mối cả hệ thống tổ, mục đích quan trọng nhất chính là phải diệt được mối Chúa. Tất cả các công đoạn đều cần lưu ý đúng quy trình diệt mối tận gốc để hiệu quả cao nhất
Loài mối “gỗ khô” có thể phát hiện tổ một cách đơn giản, thông qua những đặc điểm sinh sống như đục gỗ thành các khe dích dắc, vừa khai thác thức ăn vừa làm nơi cư trú. Do tổ mối loài này hình thành từ bằng những hạt phân đùn ra ngoài như hạt cát nên chúng còn gọi là mối “đống cát”..
Các loài mối khác trong công trình trong đó có loài mối nhà (copt-formosanus), tổ phần lớn nằm dưới nền nhà hoặc trong ruột panen, tổ phụ có thể xuất hiện ở góc tường, trên trần nhà v.v… Để tìm được tổ các loài trên, người ta thường dùng các dụng cụ phức tạp như máy dò đồng vị phóng xạ, siêu âm, hoặc đo điện trở v.v…
Vòng đời của loài mối
Xem thêm:
Top 10 loại thuốc diệt mối cho cây trồng an toàn, hiệu quả
Cách diệt mối trong tường tại nhà dễ làm bạn nên biết
Những điều thú vị về loài mối có thể bạn chưa biết
1. Thị giác của mối lính và mối thợ không tốt
Đa phần mối thợ và mối lính đều mù vì chúng dành cả cuộc đời của mình để làm việc trong bóng tối. Từ đó chức năng thị giác của chúng bị suy giảm. Ngược lại, đối với những con mối có khả năng sinh sản, chúng rất cần thị lực để tìm bạn tình và xây dựng “tổ ấm” mới cho mình.
2. Ruột mối có vi sinh phá vỡ cellulose
Thức ăn chính của mối là cellulose trong gỗ, tuy vậy, chất xơ này lại khá cứng, có độ bền cao và rất khó tiêu hóa. Các vi sinh vật trong ruột lúc này có nhiệm vụ phá vỡ cellulose, giúp phân giải thức ăn tiêu hóa cho mối.
Mối quan hệ cộng sinh giữa mới và vi sinh vật: vi sinh sử dụng ruột mối là nhà, đổi lại các vi sinh này giúp phân giải chất cellulose từ thức ăn cho mối.
3. Mối ăn phân của nhau
Như đã nói ở trên, trước khi có thể bắt đầu công việc khó khăn là ăn cellulose từ gỗ, các con ấu trùng hay gọi là mối non sẽ ăn phân của các con mối thợ. Sở dĩ có điều này là do mối non chưa có vi sinh vật phân giải cellulose trong đường ruột và việc ăn phân của mối thợ sẽ giúp chúng có thể cung cấp đủ vi sinh vật cần thiết lấp đầy cho đường ruột.
4. Mối rất sạch sẽ
Là loài sống trong bùn đất, nhưng mối lại rất biết cách giữ gìn vệ sinh cơ thể. Chúng dành nhiều thời gian để chải chuốt cho nhau để kiểm soát ký sinh trùng và vi khuẩn có hại đối với cả đàn.
5. Môi trường sống của mối
Môi trường sống cơ bản nhất của mối được biết đến là trong các thân gỗ, chúng thường đục tổ trong thân gỗ và lấy nguồn thức ăn từ những đường xây tổ mối
Gỗ là môi trường sống lý tưởng của mối
Những tác hại của loài
- Mối tấn công các nguyên liệu có nguồn gốc quý như các tài liệu, sách báo, giấy …trong thư viện, hay những hiện vật đang được bảo tồn có giá trị thẩm mỹ cao.
- Ngoài ra, mối còn gây thiệt hại đến máy móc, trang thiết bị kỹ thuật, công nghệ cao…Mối có thể luồn lách vào những khe hở nhỏ, sau đó đắp đất để đi. Từ đó chúng làm cho các bộ phận kỹ thuật của máy móc bị chập mạch, dẫn đến cháy nổ rất nguy hiểm.
- Bên cạnh đó, mối còn tấn công cánh cửa ra vào, cửa gỗ nhà bạn. Khi bạn mở cửa bị kẹt hay cửa sổ khó mở, đó là do mối ăn gỗ gây ra, các sản phẩm thải của chúng tạo ra môi trường với nhiều hơi nóng và độ ẩm. Điều này làm cho gỗ phồng lên, làm cho khó mở cửa sổ hay cửa chính. Mối ăn liên tục không ngừng nghỉ. Điều này chứng tỏ là chúng liên tục tiêu thụ và phá hoại gỗ.
- Nếu nhà bạn đang gặp tình trạng bị mối xâm hại, có thể tìm hiểu một số loại thuốc diệt mối hiệu quả tại nhà để diệt trừ chúng.
Tóm lại, mối là loài côn trùng dù gây hại nhưng không gây nguy hiểm đến sức khỏe con người. Chúng chỉ phá hoại tài sản mà chủ yếu là các đồ dùng làm từ gỗ. Hi vọng với thông tin của công ty diệt côn trùng chuyên nghiệp GFC về tập tính và những sự thật thú vị về loài mối trên sẽ giúp ích trong việc tìm cách đúng và hiệu quả để phòng tránh và diệt trừ thiệt hại cũng như mầm họa đến từ loài côn trùng này.
Ngoài ra, GFC còn là công ty diệt mối tận gốc chuyên nghiệp bạn có thể tham khảo nếu có nhu cầu ngăn chặn sinh vật này vào không gian sống của mình.
Tham khảo thêm dịch vụ liên quan:
